آشنائی با خواص و کاربردهای نانو سیالات در افزایش انتقال حرارت: مقدمه:
گروهی جدید از سیالات که قادر به افزایش انتقال حرارت میباشند، نانوسیال نامیده میشوند. نانوسیالات بهوسیله پخش و منتشر کردن ذرات در اندازههای نانومتری در سیالات متداول منتقل کننده گرما، بهمنظور افزایش هدایت گرمایی و بهبود عملکرد انتقال حرارت، ساخته میشوند .
نتایج آزمایشهایی که در رابطه با نحوه انتقال حرارت بر روی چندین نمونه نانوسیال انجام شد، نشان میدهد که عملکرد نانوسیالات در انتقال حرارت عموماً بیشتر از آن چیزی است که بهصورت نظری پیشبینی شده است. این واقعیت یک کشف اساسی در مسئله انتقال حرارت میباشد .
تأثیر فناوری نانو بر ذرات و موادی که با این تکنولوژی تولید میشوند به حدی است که میتوان این گونه مواد را نسبت به مواد مشابه در سایز ماکرو مولکولی را مجزا دانست و خواص جدیدی برای آنها تعریف نمود. از جمله خواص تحت تأثیر از فناوری نانو میتوان به خواص شیمی فیزیکی ذرات نانومتری و سیالت حاوی آنها اشاره نمود که نسبت به مواد ماکرو مولکولی تفاوتهای فراوانی دارند. مکانیزم هدایت در سیالات در مقیاس ماکرو مولکولی بسیار پایین است چرا که ضریب انتقال حرارت هدایتی سیالات (K) نسبت به جامدات بسیار پایین است. از طرف دیگر ذرات و جامدات ریز کریستالی ضریب هدایتی در حدود ۳۱ برابر هدایت سیالات را دارند به این ترتیب می توان ضریب هدایت سیالات را با استفاده از ذرات سوسپانس شده در آنها تا حدود زیادی افزایش داد. این ذرات اکسیدهای فلزی از جنس (Al2O3,Cu,CuO) میتوانند باشند یا میتوان به جای آنها از نانو لولههای کربنی معلق در سیال استفاده نمود. استفاده از نانو ذرات در سیالات باعث افزایش ضریب انتقال حرارت شده و به تبع آن افزایش انتقال حرارت و کاهش هزینههای تولید و عملیاتی (C.P.C و O.P) میشود افزایش انتقلا حرارت باعث افزایش بازده میشود. بنابراین توان مورد نیاز پمپ و سطح انتقال حرارت کاهش مییابد که این به نوبه خود باعث کاهش هزینه های ثابت (F.C.I) میشود. همچنین افزایش بازده باعث کنترل هرچه بهتر حرارت انتقلا یافته میشود که اثرات سوء انرژی بر محیط را کاهش میدهد.
نمودار ۱- درصد افزایش هدایت گرمایی ذرات مس، اکسید مس و آلومینیم در اتیلن گلیکول (EG). همچنین نمایش افزایش هدایت گرمایی نانولولههای کربنی چندجداره در روغن و تطبیق آن با نظریه ماکسول را نشان میدهد.
از نانوسیالات میتوان بهمنظور توسعه سیستمهای کنترل حرارت در بسیاری کاربردها از جمله وسایل نقلیه سنگین استفاده نمود. کنترل حرارت یکی از عوامل کلیدی در فناوریهای مربوط به محصولاتی مانند پیل سوختی و وسایل نقلیه دوگانه سوز – الکتریکی میباشد که بیشتر آنها تحت دماهای عمدتاً کمتر از دمای موتورهای احتراقی داخلی متداول، عمل میکنند .
بنابراین نیاز مبرمی به توسعه سیالات انتقالدهنده حرارت با هدایت گرمایی خیلی بالا و نیز انتقال این فناوری به صنایع خودرو وجود دارد .
اخیراً پژوهشهایی در مورد نانوسیالات فلزی حاوی نانوذراتِ مسِ با قطرِ کمتر از ۱۰ نانومتر که در اتیلن گلیکول پخش شده بودند انجام شده است. این پژوهشها نشان میدهد که در جزء حجمی بسیار اندکی از نانوذرات، رسانایی گرمایی میتواند بیشتر از قابلیت رسانایی صرف خود سیال و یا نانوسیالات اکسیدی (مانند اکسید مس و اکسید آلومنیوم با قطر متوسط ذرات ۳۵ نانومتر) باشد. همانطور که در نمودار ۱ نشان داده شده است. به علت اینکه تاکنون هیچکدام از نظریههای معمول اثرات ناشی از قطر ذرات و یا هدایت آنها بر روی میزان هدایت نانوسیالات را پیشبینی نکردهاند، این نتایج غیر منتظره است .
اخیراً نانوسیالاتی حاوی نانولوله کربنی ساخته شدهاند و نتایج آزمایشهای انجام شده بر روی این نانوسیالات نشان داده است که وجود نانولولهها در یک سیال، هدایت گرمایی آن را بهطور چشمگیری افزایش میدهد .
جالبتر آنکه افزایش هدایت گرمایی مربوط به نانولوله یک گام از پیشبینی های انجام شده به وسیله نظریههای موجود فراتر است. از این گذشته نمودار هدایت گرمایی اندازهگیری شده بر حسب حجمهای جزئی، بهصورت غیرخطی میباشد حال آنکه تئوریهای رایج به وضوح وجود یک نسبت خطی را میان این دو پارامتر نشان داده بودند (نمودار ۲ ).
از ویژگیهای کلیدی نانوسیالات که تاکنون کشف شدهاند میتوان هدایتهای گرمایی بسیار بالاتر از آنچه که سوسپانسیونهای مرسوم از خود نشان داده بودند، وجود نسبت غیر خطی میان هدایت گرمایی و غلظت نانولولههای کربنی در نانوسیالات و نیز وابستگی شدید هدایت گرمایی به دما و افزایش چشمگیر در شار حرارتی بحرانی را نام برد. هر کدام از این ویژگیها در جای خود برای سیستمهای حرارتی بسیار مطلوب میباشند و در کنار هم، نانوسیالات را بهترین کاندیدا برای تولید سردکنندههای مبتنی بر مایع مینمایند. این یافتهها همچنین وجود محدودیتهای اساسی در مدلهای انتقال گرمایی متداول برای سوسپانسیونهای جامد/ مایع را به وضوح نشان میدهد .
از جمله عوامل انتقال حرارت در نانوسیالات، عبارتند از: حرکت نانوذرات، سطح مولکولی لایهای مایع در سطح مشترک مایع با ذرات، انتقال حرارت پرتابهای در نانوذرات و تأثیر خوشهای شدن نانوذرات از جمله عوامل انتقال حرارت در نانوسیالات میباشند .
یک پروژه جدید با هدف کشف پارامترهای کلیدی، که در تئوریهای موجود و مفاهیم بنیادی مکانیزمهای افزایش انتقال حرارت نانوسیالات از قلم افتادهاند، و نیز کشف مبنای تئوری برای افزایش غیر عادی هدایت گرمایی نانوسیالات در جولای سال ۲۰۰۰ با حمایت وزارت انرژی آمریکا و مرکز انرژی علوم پایه به تصویب رسید .
ساختار نانوذرات در نانوسیالات در حال بررسی و آزمایش بوسیله منبع فوتونی پیشرفته آزمایشگاه ملی آرگون میباشد . بر طبق نتایج گزارش شده از دانشگاه A&M تگزاس، این دانشگاه در حال مطالعه بر روی ارتباط بین جنبش نانوذرات و افزایش انتقال حرارت در آنها میباشد. با استفاده از نتایج جمعآوری شده، توسعه یک مدل جدید انتقال انرژی در نانوسیالات که وابسته به اندازه نانوذره، ساختار و تأثیر پویایی بر روی خصوصیات حرارتی نانوسیالات میباشد، امکان پذیر شده است .
این نحوه ارتباط رشتههای مختلف علمی و پروژههای مشترک منجر به کشف مرزهای جدیدی در تحقیقات ترموفیزیک برای طراحی و مهندسی در زمینه تولید خنککنندهها خواهد گردید. تحقیق در مورد نانوسیالات میتواند به یک پیشرفت غیر منتظره در زمینه سیستمهای ترکیبی مایع/جامد، برای کاربردهای بیشمار مهندسی از جمله خنککنندههای اتومبیلها و کامیونهای سنگین بیانجامد .
از عمدهترین تأثیرات این تحقیقات میتوان به بیشتر شدن کارایی انرژی، کوچکتر و سبکتر شدن سیستمهای حرارتی، کمتر شدن هزینههای عملیاتی و پاکسازی محیط زیست اشاره نمود .