فصل اول

آنالیز ریسک در حفاری

فیشینگ (مانده یابی) و شناخت ابزار

بررسی مشکلات موجود در حفاری لایه های شیلی ترک خورده

مانده یابی چیست ؟

مانده یابی عملیاتی است که شامل گرفتن، بدست آوردن و یا از بین بردن وسایلی که درچاه مانده و یا گیر کرده و باعث توقف عملیات حفاری ، راندن جداری یا تکمیلی شدهاست. اصطلاح مانده یابی بنظر می آید از زمانی متداول شده است که عملیات حفاری،کابلی بوده است.در آن زمان حفاری بصورت ضربه زدن به لایه ها صورت می گرفته است واگر کابل بریده می شد بوسیله قلابی که روی آن تعبیه می کردند، وسایل مانده در چاهرا بالا می آوردند. معمولا ۲۰% تا ۳۰% از عملیات حفاری و ۷۰% تا ۸۰% از کارهایچاههای تعمیراتی را مانده یابی تشکیل می دهد و هزینه این عملیات اضافی در واقع بارسنگینی است که روی بودجه حفاری یک چاه سنگینی می کند و cost / mt   را زیاد میکند.بنابراین باید با شناخت عملیات علل  مانده یابی از بوجود آمدن آن جلوگیری کرد. مخصوصا مطالعه چاههایی که با مانده یابی مواجه شدند، ممکن است ما را راهنماییکنند. آموزش و راهنمایی افراد عملیاتی درباره استفاده صحیح و بکارگیری و نگهداریوسایل حفاری می تواند نقش عمده ای از جهت جلوگیری از مانده یابی بنماید شناخت سازند، آشنایی با لایه های شیلی که ورم کرده یا ریزش می کند می تواند ممکن است ما را ازعملیات مانده یابی ایمن سازد ، پدیده سگدست ( DOGLEG ) و یک حفره جا کلیدی ( KEYSEAT ) در سالهای اخیر نیز از عوامل عمده مانده یابی بوده است ، آموزش تکنیکحفاری بدون DOGLEG  و KEY SEAT ممکن است تا ۵۰% از مانده یابی جلوگیری کند.

عملیات مانده یابی

   امروزه هزینه عملیات مانده یابی سیر نزولی طی نموده و با استفاده بهینه از ابزار و نیز مواد گل حفاری متعدد و جدید تداوم بیشتری دارد .

     بهرحال وجود مانده در یک چاه امری عادی بوده و شانس داشتن یک عملیات  مانده یابی در یک چاه امری غیر محتمل نیست . ابزار و آلات متعددی در عملیات مانده یابی یک چاه به کار می روند که عبارتند از :

۱ ) ابزاری که مستقیما” با مانده درگیر شده و آن را از چاه خارج می کنند مانند چنگکها وسبدهای مانده یابی ^۱ ، سبدهای خرده آهن گیری ^۲ و نیز سبدهای خرده آهن گیری معکوس ^۳ علاوه بر آن ابزار دیگری نیز وجود دارد که بسته به شرایط موجود ( نوع مانده ، عمق مانده و قطر چاه و غیره ) در محل ساخته می شوند که از جمله می توان به Wash Pipe  ، Poor boy  و Spear یانیزه ها اشاره کرد .

۲ ) ابزاری که شکل مانده را تغییر داده و معمولا” آن را آسیاب می کنند . از جمله به    Mill    ها می توان اشاره نمود . برخی از ابزار مانده یابی جدیدتر نیز از طریق شیمیایی و یا انفجارهای کوچک مانده را از بین می برند . کار با میل ها مستلزم صرف وقت     می باشد و اصولا” از میل ها برای آسیاب کردن پکرهای قابل حفاری از جمله پلاکهای سیمان کاری و کفشک های جداری و …… می توان استفاده کرد .

 ۳ ) ابزار نمایش دهنده وضعیت مانده : این ابزار فقط جهت شناسایی وضعیت بالای مانده به کار می روند که مهمترین آنها سربهای نشانگر است . اخیرا” از سیستمهای تصویری نیز بنام Down – hole video system  نیز استفاده می شود .

۴ ) ابزار افزایش دهنده نیرو : این افزار معمولا” پس از گیر در چاه بوسیله ضربه زنی رو به بالا / پایین موجبات رهایی ساق حفاری را از گیر فراهم می آورند . از رایج ترین این نوع ابزارها می توان به جارهای مکانیکی / جارهای هیدرولیکی و نیز جارهای حفاری هیدرولیکی اشاره نمود . جارها یکی از مهمترین ابزار رهاسازی ساق حفاری از گیر می باشند .

۵ ) ابزار برنده :  در برخی عملیات مانده یابی در اثر طولانی شدن کار روی مانده بخصوص بخش بالایی آن و یا عدم دسترسی به بخش قابل بازیافت و نیز قابل شناسایی ، ضروری است که قسمتی از مانده را بریده و از چاه خارج کنیم . برای این منظور از ابزاری بنام Cutter  یا برنده استفاده می شود که هم از داخل لوله  Inside Cutter   و هم از بیرون لوله Outside cutter  می توان استفاده نمود .  تیغه های این برنده ها از فولادی بسیار سخت ساخته شده و در حالت معمولی درون غلاف یا بدنه وسیله قرار دارند .

۶ ) ابزار رزوه زن : از این ابزار وقتی استفاده می شود که بخواهیم درون یا بیرون مانده را رزوه کاری نموده یا رزوهای موجود را ترمیم نمود برای کار روی بخش داخلی لوله های مانده  در چاه از Taper Tap  و برای بخش خارجی از Diecollar ها استفاده می شود .