مقدمه :

مجتمع پالایشگاهی گاز و گاز مایع ۱۲۰۰در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی گچساران به منظور فراورش روزانه MMSCF 300 گازهای همراه ایستگاههای تقویت فشار ضعیف گچساران (ایستگاههای ۱،۲،۳،۴) و تولید روزانه ۲۸۰۰۰ بشکه مایعات گازی تاسیس گردیده است.

این مجتمع از سه واحد مرتبط به هم تشکیل شده است :

۱-واحد شیرین سازی گاز و بازیافت مایعات گازی که شامل دو ردیف مشابه می باشند.

۲-واحد جذب مرکپتانها(POLISHING UNIT) که وظیفه جداسازی ترکیبات گوگردی غیر قابل جذب توسط آمین را بر عهده دارد .

۳-واحد UTILITY شامل سیستم تصفیه آب غیر معدنی جهت تولید بخار آب و جوشانده های مربوط به آن (STEAM BOILERS) ، آب مصرفی کارخانه ، آب آتش نشانی ، گاز سوخت و مجموعه تزریق و احیاء گلایکول می باشد.

گازهای فشار ضعیف ایستگاههای تقویت فشار گچساران (۱،۲،۳،۴) ابتدا وارد مخازن لخته گیری که در ورودی مجتمع قرار دارند، می شوند. پس از جداسازی مایعات همراه ان ، گاز از طریق خط لوله ²۲۴ با فشار ۳۵ بار دمای ۴۴ درجه سانتی گراد ، وارد پالایشگاه می شود. پس از ورود گاز به مجتمع، توسط دو انشعاب ²۱۶ بین ردیفهای (۱و۲) واحد شیرین سازی گاز تقسیم می گردد.

گاز ورودی به واحد شیرین سازی پس از طی دومرحله جداسازی مایعات همراه و عبور از صافی، وارد برج تماس آمین /گاز می گردد و قسمت عمده ترکیبات CO2, وH2S همراه گاز جذب می گردد. سپس گاز شیرین به واحد بازیافت مایعات گازی ارسال و طی چهار مرحله انجام عملیات تبادل حرارت در مبدلهای لوله پوسته ای با گاز سرد خروجی قسمت بازیافت مایعات گازی وهمچنین در چیلراولیه و چیلر ، توسط پروپان تا حدود ،۲۹ –درجه سانتی گراد کاهش دما یافته و مایعات گازی از گاز جدا می گردد.

بخارات آب همراه در هر مرحله تبادل حرارت توسط گلایکول تزریقی به قسمت ورودی مبدل جدا کننده مایع-گاز (V-12302-1-GAS-LIQ.SEPRATOR) می شود . گلایکول غنی از اب از پاشنه (BOOT) این مخزن خارج و به قسمت احیاء گلایکول ارسال می گردد.

مایعات گازی تولید شده جهت تثبیت به برج متان زدا هدایت گردیده و پس از انجام فرآیندتثبیت به واحد جذب مرکپتانها (POLISHING UNIT) هدایت می گردد.

ترکیبات گوگردی نظیر مرکپتانها در POLISHING UNIT توسط جاذبهای جامد مانند سیلیکال و مولکولارسیو از مایعات گازی جدا گردیده و مایعات با درصد قابل قبول ناخالصی توسط پمپ از طریق خط لوله ۸اینچی به سمت ماهشهر هدایت می گردد.

برجهای جاذب ترکیبات گوگردی واحد جذب مرکپتانها POLISHING UNIT توسط گاز شیرین با دمای ۲۴۰ درجه سانتی گراد احیاء گردیده و گاز احیاء پس از خروج از برجها به عنوان گاز فشار ضعیف به همراه گاز خروجی از قسمت بالای برج به سمت کمپرسورهای گازی برج متان زدا (C-12302A\B DEMETHANIZER OVHD GASCOMPRESSORS) فرستاده شده و پس از فشار افزائی با گاز شیرین وگاز خروجی از کمپرسورهای گازی اسیدی مجتمع ، مخلوط و با فشار تقریبی ۳۳ بار به سمت ایستگاه فشار قوی گچساران ارسال می گردد.

آمین غنی از گازهای اسیدی پس از تماس در برج آمین /گاز ، جهت احیاء به واحد بازیافت آمین ارسال گردیده و در برج احیاء آمین با از دست دادن ترکیبات گازی CO2,H2S همراه ، به مدار گردش امین بازگردانده می شود .

ترکیبات گازی جدا شده در برج احیاء آمین نیز به عنوان گازهای اسیدی به سمت کمپرسورهای تقویت فشار گازهای اسیدی (C-12501/2/3/A/B ACID GAS COMPRESSORS)  فرستاده شده و پس از فشار افزائی با گاز خروجی پالایشگاه مخلوط گردیده و به سمت ایستگاه فشار قوی گچساران ارسال میگردد.

واحد UTILITY در این مجتمع شامل قسمتهای زیر می باشد:

۱-سیستمهای تولید بخار آب و جوشانده های مربوطه (STEAM BOILERS) جهت استفاده در مبدلهای حرارتی و باز جوشاننده ها (REBOILERS) .

۲-سیستم تولید آب غیر معدنی جهت تولید بخار اب و MAKE UP WATER و مصارفی از قبیل شستشوی صافیهای امین (AMIN FILTERS)

۳- سیستم تزریق واحیاء گلایکول جذب بخارات آب همراه گاز

۴-سیستم تزریق متانول جهت جلوگیری از بروز یخ زدگی در قسمتهایی که احتمال یخ زدگی وجود دارد.

۵-سیستم آب آتش نشانی و آب مصرفی پالایشگاه

۶-مخازن ذخیره مواد شیمیایی موردنیاز در مجتمع و ادوات جانبی آنها.

واحد بازیافت مایعات گازی(NGL RECOVERY UNIT)

گاز شیرین خروجی از دریفهای ۱و۲ واحد شیرین سازی با فشار ۷/۳۲ بار ودمای ۶۲ درجه سانتی گراد از طریق یک خط لوله ۱۶ اینچ وارد ردیفهای ۱و۲ قسمت بازیافت مایعات گازی می گردد. گاز ورودی به هر کدام از ردیفهای از طریق خط لوله ۱۴ اینچ ابتدا وارد تیوبهای مبدل پوسته ای لوله ای (HOT GAS/GAS EXCH) 1-1230-E گردیده و با گاز خروجی از مخزن جدا کننده (V-12302-1 GAS/LIQ. SEPERATOR) تبادل حرارت نموده و دمای ان تا حدود ۳۲ درجه سانتی گراد کاهش می یابد جهت آب زدایی از گاز و جلوگیری از یخ زدگی در ورودی این مبدل امکانات تزریق گلایکول و متانول ها مهیا می باشد. همچنین به منظور اکسیژن زدایی در هنگام کارهای تعمیراتی امکانات تزیریق نیتروژن از طریق خط لوله ۲ اینچ در قسمت ورودی مبدل  مذکور پیش بینی شده است. نشان دهنده اختلاف فشار       ۰۱-۳۰۱-PDI به منظور آگاهی اختلاف فشار دو سر مبدل در محل نصب گردیده است. امکانات تزریق بخار آب از طریق خط لوله ۲ در مواقع انجام کارهای تعمیراتی روی این مبدل حرارتی مهیا می باشد. (نقشه شماره ۰۰۱-۱۲۳۰۱) .

برای جدا نمودن بخارات آب و هیدورکربنهای سنگین همراه گاز که پس از تبادل حرارت در این مبدل مایع گردیده اند، گاز از طریق خط لوله ۱۴ اینچ وارد مخزن جدا کننده آب (V-12301-1-WATER SEPERATOR)  می گردد مایعات جدا شده در ابن مخزن از طریق خط لوله ۲  و شیر کنترل سطح مایع (LV-301-01) به قسمت تخلیه هیدروکربن ها (HCB DARIN) فرستاده می شوند. همچنین انشعاب لوله ۲ اینچ جهت ارسال مایعات این مخزن به سیستم احیاء گلایکول در صورت تزریق گلیکول به مبدل حرارتی (E-12301-1-HOT-GAS.GAS. EXCHENGER) در نظر گرفته شده است. انشعاب ۲ اینچ که از هدر بخار اب منشعب شده و به مخزن مذکور متصل شده است جهت بخار زنی مخزن در مواقع کارهای تعمیراتی مورد استفاده قرار می گیرد.

فشار بیش از حد در اتاق فرمان ظاهر می شود . همچنین خط لوله ۲ اینچ بخار آب جهت بخار زنی در مواقع کارهای تعیمرات اساسی به قسمت پوسته و لوله این مبدل متصل گردیده است . سطح پروپان مایع در پوسته این مبدل (E-12301-1-PRCHILLER) از طریق شیر کنترل سطح ۴  اینچ (LV-301-05) که روی مسیر پروپان ورودی  پروپان به چیلر اولیه نصب گردیده است کنترل می گردد. (نقشه ۰۰۴-۱۲۳۰۱) .

گاز خروجی از چیلر اولیه با دمای ۵/۰ درجه سانتی گراد از طریق خط لوله ۱۴ اینچ پس از تزریق گلایکول وارد چیلر (E-12301-CHILLER)  می گردد.

گاز و مایعات گازی همراه ، در چیلر با پروپان ورودی از مخزن مکش مرحله دوم کمپرسورهای پروپان (V-12304-2 STAGESUCTION DRUM)  تبادل حرارت نموده و دمای آن تا –۲۹درجه سانتی گراد کاهش می یابد. سطح پروپان مایع در پوسته چیلر نصب گردیده است کنترل (L V-301-06) که در مسیر پروپان ورودی به پوسته چیلر نصب گردیده است کنترل می شود . همچنین اختلاف فشار ۰۹-۳۰۱-PDI    جهت نمایش و ظاهر شدن اخطار مربوطه به اختلاف فشار دو سرگاز ورودی و خروجی از چیلر در اتاق فرمان، در محل نصب شده است.

امکانات تزریق متانول در مواقع لازم از طریق خط لوله ۱ اینچ به ورودی مسیر گاز پروپان تدارک دیده شده است. همچنین جهت اب زدایی از گاز ، گلایکون از طریق خط لوله ۲ توسط افشانکهائی به ورودی تیوبهای این چیلر تزریق می گردد.

شیرهای ایمنی A/B 04-301-PSV با نقطه تنظیم فشار ۵/۲۵ بار روسی مسیر پروپان خروجی از پوسته چیلر نصب گردیده است.

به منظور کنترل فشار در پوسته چیلر، شیر کنترل کننده فشار ۱۶ (۰۶-۳۰۱-PV) روی مسیر پروپان خروجی چیلر نصب شده است.

در مواقع انجام کارهای تعمیراتی اساسی بخار اب از ظریق خط لوله ۲ اینچ که به قسمت ورودی تیوپها و پوسته چیلر متصل می باشد، جهت بخار زنی استفاده می گردد.(نقشه ۰۰۵-۱۲۳۰۱) گاز و مایعات خروجی از چیلر با دمای –۲۹ درجه سانتی گراد و فشار ۶/۳۱ بار از طریق خط لوله ۱۴ اینچ وارد جدا کننده های سه فازی (V-12302-1-NGL/GLAYCOL/GAS SEP) می گردد.

در جدا کننده سه فازی گلایکول ، مایعات گازی و گاز از یکدیگر جدا گردیده و محلول گلایکول غنی با استفاده از شیر کنترل سطح(۲/۱) ۱ اینچ (LV-301-11) با فشار ۶/۳۲ بار و دمای –۲۹ درجه سانتی گراد به واحد بازیافت گلایکول ارسال می گردد. (نقشه شماره ۰۰۳-۱۲۱۰۰)

گاز خروجی از مخزن جداکننده با دمای –۲۹ درجه سانتی گراد و فشار ۶/۳۲ بار از طریق لوله ۱۲ اینچ وارد مبدلهای حرارتی پوسته ای /لوله ای ورودی بخش باز یافت مایعات گازی می شود و پس از تبادل حرارت طی دومرحله ، با دمای ۹/۴۸ درجه سانتی گراد و فشار ۳/۳۰ بار از هر ردیف تحت عنوان گاز شیرین و خشک خارج و با گاز متراکم شده خروجی کمپرسورهای برج متان زدا در یک خط لوله ۱۸ اینچ مخلوط و پس از عبور از خط لوله ۱۸ اینچ و شیر کنترل فشار( (PV-100-010 و افزایش قطر لوله به ۲۴ اینچ ، همراه گازهای خروجی کمپرسورهای اسیدی به ایستگاه فشار قوی گچساران ارسال می گردد.

ضمنا روی مسیر لوله ۱۸ اینچ گاز خروجی جریان سنج (FE-100-04) جهت اندازه گیری میزان جریان گاز طراحی و نصب گردیدع است.

مایعات گازی جدا شده ازگاز در مخزن ۱-۱۲۳۰۲-V با فشار ۶/۳۲ بار و دمای –۲۹ درجه سانتی گراد از طریق خط لوله ۶ اینچ و پس از عبور از شیر کنترل جریان ۳ اینچ (FV-301-05) جهت تثبیت به برج متان زدا (۱۲۳۰۱-T)فرستاده می شود .

شیرهای ایمنی A/B 05-301-PSV با فشار تنظیمی ۷/۳۹ بار روی مخزن نصب  گردیده اند.

همچنین شیر تخلیه فشار اضطراری ۰۳-۳۰۱-E DPV روی مسیر گاز خروجی از مخزن نصب و در مواقع اضطراری گاز خروجی از طریق خط لوله ۸ به هدر (HEADER) مشعل پالایشگاه هدایت می گردد. به هنگام انجام کارهای تعمیرات اساسی از انشعاب ۲ اینچ بخار آب که از هدر بخار آب منشعب شده و به مخزن متصل گردیده است ، استفاده می گردد.

(نقشه شماره ۰۰۶-۱۲۳۰۱)

برج متان زدا(DEMETHANIZER TOWER)

مایعات خروجی از مخازن جدا کننده مایع/گاز(GAS /LIQUID SEPERATORS) 2و۱-۱۲۳۰۲-V) پس از خروج از این مخازن با هم مخلوط گردیده و با دمای –۳۷ درجه سانتی گراد و با فشار ۲۰ بار وارد سینی شماره ۹ برج متان زدا می شوند. قطر داخلی برج ۲ متر و ارتفاع آن ۸۵/۱۷ متر و فشار و درجه حرارت طراحی آن به ترتیب ۹/۲۰ بار و (۸۳+/-۶۰ ) درجه سانتی گراد می باشد. به منظور جلوگیری از تبادل حرارتی سیال درون برج با محیط، بدنه برج متان زدا با عایق حرارتی پوشانده شده است .

برج متان زدا (۱۲۳۰۱-T) جهت تثبیت مایعات گازی و جداسازی ترکیبات سبک دارای ۹ عدد سینی بوده و مایعات گازی به عنوان خوراک اصلی وارد سینی شماره ۹ می گردد.

جهت تزریق متانول هر یک از سینی های این برج، انشعابات ۱ اینچ از هدر ۲ متانول در نظر گرفته شده است تا در مواقعی که احتمال یخ زدگی درون برج وجود داشته باشد به نقاط لازم تزریق گردد.

به منظور تامین حرارت مورد نیاز پائین برج متان زدا از دو دستگاه باز جوشاننده (W-12305A/B DEMET .COLUMN REBOILER) استفاده می شود .

مایعات گازی از زیر سینی شماره یک از طریق خط لوله ۱۰ اینچ وارد بازجوشاننده ها (REBOILERS) می شوند و پس از تبادل حرارت با پروپان در جوشاننده ها، با دمای  ۳۳٫۱ درجه سانتی گراد به صورت مایع و بخار از طریق دوخط لوله ۱۰ اینچ به قسمت زیرین برج برگشت داده می شود. باز جوشاننده ها حرارت موردنیاز خود جهت گرم کردن .

شرحSEQUNCE  واحد POLISHING                                                                 ۷۵